Javnim akcijama, glasom i tijelom protiv fašizma
Autor: Slađana Kavarić Mandić
Foto: Beograd, 14. oktobar 2021. foto: ŽUC
Hajke, psovke i ostalo; Dosije o napadima na Žene u crnom; ŽUC; MOST ART JUGOSLAVIJA, Beograd 2022.
Dana 31. marta 2022. NN pravoslavni pop urlao je u pravcu aktivistica koje su Knez Mihajlovom ulicom u Beogradu nosile natpis „Stop ratu u Ukrajini“. Ono što siroti sveštenik nije znao jeste da svojim povikom (Vi ste sekta!) djeluje u domenu jubileja i da će njegova niskost pasti na tridesetu godišnjicu prvih napada na organizaciju Žene u Crnom.
PARALELNA ISTORIJA
Od kad su osnovane 1991. godine, bile su na meti fašista, pitomaca paravojski i mahnitih političkih lidera poput Šešelja koji je svojim zlim genijem prepoznao snagu i značaj ove grupe. Do danas su održale više od 2.500 antiratnih protesta, akcija protiv ubijanja žena, marginalizovanja manjina, raznih vidova kršenja ljudskih prava.
Čitajući knjigu „Hajke, psovke i ostalo“ (Most Art Jugoslavija, Beograd, 2022), u kojoj su pobrojani napadi na Žene u crnom u minule tri decenije, mi zapravo vidimo jedan strašan otisak u prostoru i vremenu silovitih udara na humanost i čovjeka. Čitaocu knjige jasno je da nasilnici taj otisak ipak nijesu oblikovali, niti definisali ono što nakon njega ostaje. Upravo je akcijama Žena u crnom napisana paralelna istorija Srbije, mnogo obimnija i slojevitija nego što ova knjiga na 112 stranica donosi. To je povijest otpora, gledanja u oči i postojanog definisanja slobode u prostoru.
Fašizam je ideologija ulične pokore, totalitarizam se hrani javnim prostorom i traži žrtvu tijela koje se koristi za ideološku paradu. Na to Žene u crnom nijesu pristale, još od prvih dana kad su prkosile tenkovima, vukovarskim kolonama i vojsci neočetnika opijenih mitom i muškim fantazijama.
PROŠLOST JE SAD
Javnim akcijama, glasom i tijelom, Žene u crnom su polje političkog definisale van institucija, u tamnom srcu ulične mržnje koja ih prosto nije uplašila.
Priređivači ovog istorijskog pregleda borbe za ljudska prava, Staša Zajović i Tamara Spajić čitaocima nude pregled torture i sistemskog progona koju su aktivistice prolazile svakog dana.
Foto: Normalizuj
Taj progon jeste bučan na ulici, ali istinski klija u intitucijama koje ga čine službenim, te se ova knjiga može čitati i kao hronika pobune protiv monopola zarobljene države, monopola nad istorijom i definicijom ljudskih prava koja su pred očima nijeme većine uredno gažena.
U knjizi dobijamo klasifikovani prikaz koji torpeduje čitaoca u prošlost, da je ponovo proživi. Prošlost se dešava bukvalno sada, mi živimo taj luk nasilja, koji neće stati sa uzvikom tamo nekog ludog popa. Borba ima da traje, a njeni glavni toponimi, ratni, mizogini, zločinački, kvislinški, klerofašistički, ostaju pobrojani kao tačke na mapi urnisane Srbije. Ta mapa je interaktivna, a slobodna teritorija nije postojana parcela, već je fluidni prostor, oslobođena energija protesta Žena u crnom, fantastične grupe heroina kakvu demokratska Evropa već decenijama slavi.
BITI ČOVJEK
Ova knjiga je dokument o vremenu koje se ne završava – vremenu mržnje, isključivosti i kriminala. Taj se permanentni proces satanizacije i režimske opstrukcije može sagledati kroz tri faze: faza vladavine Slobodana Miloševića, u kojem su hajke, napadi i prijetnje nadasve neposredne, zatim represija „demokratskih vlasti“ koje karakteriše poricanje zločina, te treća faza – devedesete naših dana, veličanje krvavih kama, odnosno vraćanje na društvena podešavanja iz devedestih. Sve ove faze karakteriše nekažnjena represija združena sa nereagovanjem onih čiji se zadatak da štite.
Protest "Antifa je moj izbor", foto ŽUC
Nekad se čini da je djelovanje organizacija za ljudska prava uzaludno, da su rezultati promjena gotovo nevidljivi i jasno limitirani. Ipak, svjedočanstva koji čine ovu knjigu su reality check. Postavimo sebi pitanje koliko smo spremni da damo za drugog čovjeka. O čemu govorimo kada pričamo o tom drugom čovjeku? Govorimo o potrebi da se bude čovjek, da se bude žena, da se bude sve što drugi jeste i da se brani ljudsko pravo da se bude.
Knjiga "Hajke, psovke i ostalo" govori o hrabrosti. To je ono o čemu opskurni nasilnici, ratni profiteri i mrzitelji ne znaju ništa.
